วันนี้ (25 เม.ย. 68) เวลา 06.00 น. นางจิณณารัชช์ สัมพันธรัตน์ นายกสมาคมแม่บ้านมหาดไทย มอบหมายให้ นางดวงกมล ยิ้มละมัย อุปนายกสมาคมแม่บ้านมหาดไทย พร้อมด้วย นางปัทมาวดี วงศ์สกุลวิวัฒน์ รองประธานชมรมแม่บ้านกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ผู้แทนอุปนายกสมาคมแม่บ้านมหาดไทย (กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย) นางภัชชญา พรรพีภาส รองประธานชมรมแม่บ้านกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น ผู้แทนอุปนายกสมาคมแม่บ้านมหาดไทย (กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น) นางทัศนีย์ ชัยคุณแสง หัวหน้าผู้ตรวจราชการกรมการพัฒนาชุมชน ผู้แทนอุปนายกสมาคมแม่บ้านมหาดไทย (กรมการพัฒนาชุมชน) น.ส.สุภัทรา ชัยเทวารัณย์ ผู้ตรวจราชการกรมโยธาธิการและผังเมือง ผู้แทนอุปนายกสมาคมแม่บ้านมหาดไทย (กรมโยธาธิการและผังเมือง) วางพุ่มดอกไม้ถวายราชสักการะพระราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง องค์สภานายิกา สภากาชาดไทยพระองค์แรก และร่วมพิธีตักบาตรเนื่องในโอกาสวันสถาปนาสภากาชาดไทย ครบรอบ 132 ปี ณ บริเวณรอบสระน้ำสถานเสาวภา สภากาชาดไทย
สำหรับความเป็นมาของสภากาชาดไทย มีปฐมบทเริ่มต้นจากเมื่อวันที่ 13 เมษายน 2436 ท่านผู้หญิงเปลี่ยน ภาสกรวงศ์ ขอพระราชทานกราบทูลพระกรุณาสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา และพระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยา ขอได้โปรดนำความขึ้นกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวให้ทรงทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตตั้ง “สภาอุณาโลมแดงแห่งชาติสยาม” เพื่อจัดการรักษาพยาบาล บำรุงกำลังพลทหาร ในวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 กระทั่งต่อมาอีก 13 วัน คือวันที่ 26 เมษายน 2436 มีหนังสือทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้จัดตั้ง “สภาอุณาโลมแดงแห่งชาติสยาม” และจะได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชูปถัมภ์จัดการให้สำเร็จไปในเมื่อสภาอุณาโลมแดงมีความขัดข้องประการใดก็ตาม ดังนั้น จึงถือได้ว่า วันที่ 26 เมษายน 2436 เป็นวันสถาปนาสภาอุณาโลมแดงแห่งชาติสยาม และสืบสานภารกิจมาต่อเนื่องเป็นสภากาชาดสยามและสภากาชาดไทยในปัจจุบัน
กระทรวงมหาดไทย และสภากาชาดไทย ต่างมี ความมุ่งมั่นในการดูแลคุณภาพชีวิตของพี่น้องประชาชนคนไทย กล่าวคือ กระทรวงมหาดไทย มีภารกิจในการบำบัดทุกข์ บำรุงสุข สถาปนาเมื่อวันที่ 1 เมษายน 2435 สภากาชาดไทย มีภารกิจในการบรรเทาทุกข์ บำรุงสุข บำบัดโรค กำจัดภัย สถาปนาเมื่อวันที่ 26 เมษายน 2436 และสืบเนื่องจากความเป็นมาของการก่อตั้งสภากาชาดไทย และการวางรากฐานขับเคลื่อนงานของกาชาดไทยร่วมกับกระทรวงมหาดไทย ดังพระราชดำรัสของสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า สภานายิกาสภากาชาดสยาม ที่พระราชทานเมื่อปี พ.ศ. 2480 ความตอนหนึ่งว่า ” …ฉันรู้สึกว่าที่จะให้การกุศลอันนี้เจริญรุ่งเรืองต่อไปภายหน้าโดยสมบูรณ์ทั่วอาณาเขตต์ จักต้องอาศัยช่วยกันคิดช่วยกันทำและช่วยกันบำรุง ฉันในหน้าที่สภานายิกา โดยให้ความตกลงยินยอมของสภากรรมการ และความส่งเสริมของกระทรวงมหาดไทย จะได้ออกข้อบังคับวางระเบียบจัดการสาขากาชาดตามท้องถิ่น ซึ่งเป็นโอกาสให้ฉันได้ชักชวนผู้ใจบุญร่วมมือกันช่วยดำเนินการให้ได้ผลดีที่สุดได้ และเหมาะสมตามความต้องการของท้องถิ่นด้วย”
ต่อมาวันที่ 31 สิงหาคม 2485 พล.อ.มังกร พรหมโยธี อุปนายกผู้อำนวยการสภากาชาดไทย และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย มีข้อดำริที่จะเร่งรัดให้มีการจัดตั้งเหล่ากาชาดจังหวัด ขณะนั้น เรียกว่า องค์กรเหล่ากาชาดจังหวัดจึงได้สั่งการในนามของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย 17 จังหวัด ดำเนินการจัดตั้งองค์การเหล่ากาชาดจังหวัดขึ้น แต่ยังคงไม่เป็นผลสำเร็จมากนัก
จนกระทั่งในปี 2503 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง สภานายิกาสภากาชาดไทย มีพระราชดำริที่จะให้มีการจัดตั้งเหล่ากาชาดจังหวัดขึ้นให้สำเร็จ เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ อุปนายกผู้อำนวยการสภากาชาดไทย จึงได้มีหนังสือถึง จอมพลประภาส จารุเสถียร รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย มีข้อความตอนหนึ่งว่า “…บัดนี้ สภากาชาดไทยดำริเห็นสมควรที่จะริเริ่มให้ตั้งเหล่ากาชาดจังหวัดขึ้น แต่เรื่องนี้จะเป็นผลสำเร็จได้ก็ต้องอาศัยความเมตตากรุณาของผู้มีใจบุญทั้งหลาย รวมทั้งเจ้าหน้าที่ส่วนภูมิภาคด้วย”
ด้วยพระบารมีและพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง องค์สภานายิกาสภากาชาดไทย จึงทำให้กระทรวงมหาดไทยและสภากาชาดไทยได้ร่วมกันจัดตั้ง “เหล่ากาชาดจังหวัด” อย่างเป็นทางการทั่วประเทศ ตั้งแต่วันที่ 27 มกราคม 2504 เป็นต้นมา
นอกจากนี้ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี อุปนายิกาผู้อำนวยการสภากาชาดไทย ได้เคยพระราชทานพระราชดำรัส ตอนหนึ่งว่า “…สภากาชาดไทยมีอุดมคติในการช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์ให้พ้นจากทุกข์ภัย และเป็นที่พึ่งของบุคคลผู้ยากไร้ เหล่ากาชาดถือเป็นตัวแทนของสภากาชาดไทย ในการช่วยเหลือบรรเทาทุกข์ผู้ประสบภัยในขั้นต้น… “
ทั้งนี้ ในการบริหารงานเหล่ากาชาดจังหวัด ประธานแม่บ้านมหาดไทยจังหวัด ซึ่งเป็นคู่สมรสของผู้ว่าราชการจังหวัด จะได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่ง “นายกเหล่ากาชาดจังหวัด” เป็นผู้นำการขับเคลื่อนงานเพื่อดูแลคุณภาพชีวิตของประชาชน ควบคู่การทำหน้าที่บำบัดทุกข์ บำรุงสุข ของผู้ว่าราชการจังหวัด และข้าราชการกระทรวงมหาดไทย ในทุกจังหวัด ทุกอำเภอ ทั่วประเทศ
ข้อมูล : ประชาสัมพันธ์สมาคมแม่บ้านมหาดไทย
กองสารนิเทศ สป.มท.
ครั้งที่ 292/2568 วันที่ 25 เม.ย. 2568